• Mizo Thawnthu List

Hman lai hian thliarkar ram pakhatah hian nupa an awm a. Upa lam ni tawh mahse fa pakhat mah an nei hauh lo mai a, an tan fa neih pawh a beiseiawm tawh lova.

An nupa thu-ah chuan an lungawi dun hle a, inphunna leh inhnialna runthlak tak pawh an nei ngai lova, an inhau ngai lo a ni ber mai. Mite hian “Fa pawh nei thei si lo che u, inthen ula, nupui pasal dang nei ve ve ta ula fate pawh in nei thei ve ve zawk ang a, a tha zawk ang chu mawle. Fate hi kan mihring nun leh lawmnate tifamkimtu an ni asin mawle” tiin sawi thin mah sela an beng a lut lo em em a. Inthen lam thu chu an ngaithla duh lo viau thin a. “Pathian samsuih sa kan inthen lovang. Fa te zawng kan awt em em tih zawng tuma hai rual ni lo mahse kan chan tawka Pathian ruatah hian ka vai lem lo ve” an ti mai thin a. Chutianga lungawi tak chuan an awm a, fa neih te pawh chu beiseiawm tawh lo hial khawp chuan an lo upa ta a.

Lo nei mi an ni a, an rethei em em lova, an hausa em em bawk hlei lova. An chan tawkah chuan an lungawi em em zelin a lang a, hna te hi taima takin an thawk reng mai a. An hrisel viau bawk si a, mi hriat em em leh tuma awh em em an ni hlei lova. Anni nupa pawh chuan tumah awt bik lo mahse an titi tui ber leh an nunna tifamkim lo bera an hriat chu an fa neih loh thu chu a ni ber fo va. “Fapa pakhat tal kan tar chawm atan leh kan ram leh hnam rawngbawl tur han nei ve ni ila chuan kan lawm a kim tur hi” an ti ber fo va.

An nupa chu sakhaw ngaihsak mi tak an ni ve a, khawngaihna leh hmangaihna te hi an nei em em mai a. An hnam dana sakhaw ngaihsakna chu thil pakhatmah an hmaih thelh ngai reng reng lova an thenawm khaw-vengte pawh hian “He mite nupa hi chu an felin an tha mang em em e” tih huai huai an ni a. An awm ngai leh an tih dan pangngai, thenawm khawveng mirethei zawkte chunga thatnate chu eng lai maha ning lovin an ti reng fo thin a.

Hnathawh hunlai chuan an nupa hian an lo lamah nitin an feh dun thin a. An lo chu luipui hnaih deuh, lui lian em em mang si lo kamah hian a ni a. An lo chanve chu lui kam zawl a ni a, lei an let a, a chanve dang erawh chu vaukam awihpang, awih lutuk lo a ni a. Leilet angin an siam tho va, chu chu an kumkhaw lo a ni a. Buh chu anmahni hawp khawp ngawt chu an lo chanve aia te zawk mahah pawh chuan an thar thei em em a. Tichuan a hmun zau zawkah chuan an duh ang ang, buh pawh, thil dang pawh hlawka an hriat apiang mai hi an ching thin a. An intodelh em em mai a.

Ni khat chu an nupaa an feh chu chawfak hun lai hian chawfak turin thlamah an awm a. Chaw ei hma an han thu hahchawl a, a nupui chuan “Ka beng chhe ri emaw ni le? nau tap ri ni awm tak ka hria e! I hre ve lo maw?” a han ti a. A pasal chuan “Kan lo ri-te leh kan rala mite sawn nau an hruai emaw chu ni le?” a ti mai a, a ngaihsak mang lova. A nupui chuan “Chu, ngaihthla tha teh. A lo hnai deuh deuhvin ka hria e” a ti a. Chutia an sawi lai chuan nau tap ang chu a reh leh ta a. Thlam atang chuan lui lam hawi chuan an thu a, chaw ei an han tum veleh chuan a nupui chuan, “En teh, saw, thingrem chhia emaw ni, tuiin a rawn len riau riau mai. Engah emaw a tha awm e, va la teh” tiin a pasal chu a hrilh a. Mahse a pasal chuan “A, ka la duh lo ve, eng atan mah hmanna a awm vak lovang. Ti rawh, chaw chu ei ila a ni mai” a lo ti a. Chaw chu an han ei dawn chauhva nausen tap chu an hre leh ta a. Lui mawng lam deuh ni chuan an hre ta thung a. A nupui chuan “thingrem chhia emaw kan tih chhungah khan naute a awm a ni ang. Ti rawh I um ang khai! I enfiah ang” a ti a. Vau kamah chuan an um ta tauh tauh mai a, kawi khat lai an um a, a zawn an thlen chuan a pasal chuan tui chu a va hleuhva, thingrem chu a va hnukchhuak a. Nausen duhawm deuh mai, mipa hi a lo awm a, buhpawlah ngawt hian a lo mu a.

An nupa chuan mak an ti em em mai a. An han ngaihtuah pawhin a ngaihna an hre thei lova. “Miin an hmelmate fa an ru ang a, heti hian tui an len botir a ni ang” an ti deuh ber a. A chang leh “Ramhuai fa a ni ang e” an han ti mai mai thin a. A nupui chuan “Pathianin kan fa atan min pek a ni ang e. Ti hian tuma hnena sawi lovin lo lamah hian I enkawl lian ang khai. A len deuh hunah ‘fahrah kan chawm a nih hi’ kan ti mai dawn nia” a ti a. A pasal chuan “Ni lo ve, miin min hre lo chuang lovang. Nausen I duh em avangin chutiangin I rawt rawk a ni a, a dik lo a ni. Tunah hian in lamah hawpui thuai ila, a neitu kan zawng ang a, kan zawt chhuak vek tur a ni. Kan chhar dante kan sawi vek ang a, fa hloh te an awm chuan an lawm dawn em asin. A neitu ngei kan hmuh leh chuan ka pe leh tur a ni. Tumahin kan fa a ni an tih loh chuan Pathian min pekah kan ngai anga, kan fa atan kan nei anga, theihtawpin kan enkawl tur a ni” a ti a. A nupui chuan remtih pui a.

Tichuan nausen chu an hawn ta a. An khuate zawng zawng chu nausen hloh an awm emaw tiin an zawt chhuak ta vek a, an khaw thenawmte pawh an zawt chhuak vek bawk a. Mahse ka fa a ni ti chu tumah an awm ta lova. Hriattirna te pawh a rei fe chu an chhuah bawk si a. Chutia a lamtu awm ta lo chu a tawpah chuan an fa atan an nei ta a an lawm em em mai a, an thenawte pawh chuan an lawmpui em em theuh mai a. An duat em em a, an theihtawpin ngun takin an enkawl a, an hlimpui em em thin a. Tin, Pathian ruat ngei nia an rin avang leh mi tamtak aia la ropui tur nia an rin bawk avangin a hming atan chuan Hluanchhinga an sa a.

Hluanchhinga chu a lo thang lian deuh deuh va, a lo fel em em zel a. Lehkhate an zirtir a, a thiamthei viau mai a, naupang fel leh fing tak mai a lo ni ta a. Mite pawhin he nau hi chu eng ang takin la puitling ang maw tih huai huai a ni a. An nupa chuan an chhuang em em mai a, tun hma lama an fa awh thinzia te leh an tan fa neihte a beiseiawm tawh lohzia te an ngaihtuah changa an lawm lutuk chuan chuh buaitu leh chhuh leh maitu an lo awm leh mai ang tihte pawh chu an hlau rum rum mai thin a.

Zan khat chu an nupa chuan mumang inang tak mai an mang ve ve a. An mangah chuan putar pui mai hian “He in fa hi khilai lui hnar lai tak maia nupa rethei em em mai fa a ni a. An retheih avangin anmahni pawh an inchawm zo lo hi a ni ngawt tawh mai a, chutih nakalai chuan fa hi an nei leh ta nghal si a. Fan an han neih chuan an lungngaihna leh manganna chu a tizual ta a. An fa hi an lainat si a mahse a chawmna tha tawk nei dawnin an inhre si lova. An fa chu nasa taka rualawt leh retheiin a lo la awm ang tih an hlau va. Anni nupa chu thirtumah an intawn belhbawm tlat a, an fa hi thingremah an khung a, tui an lentir ta a. ‘Tihian Pathianin rem a tih leh thi boral mai sela, kan ram leh hnam rawngbawl tura ruat a nih chuan tuin emaw an chhar ang a, keini hnen aia nihlawhna hmunah an dah ang chu’ an ti a. Anni chu tuiah chuan an zuang thla dun a, an thi ta a. Tin, Pathianin nangni nupa rualawhna hi a hria a, Pathian mit hmuhah pawh in thathna leh in felna te hriatin a awm bawk avangin in tan a ruat a, in kuta sei lian turin a rawn pe ta che u a ni. A hnenah hian Pathianin malsawna a pe dawn a, a finna leh a felnate avangin in ram a lo la thawveng ang a. Nangni nupa pawh hi in la nihlawh em em dawn a ni” tiin a lo hrilh ve ve a. An mang chu mak an ti dun hle mai a, chutatang chuan an ngaih chu a ngam ta a, an fapa a lo thanlen hlan chu an nghakhlel em em mai a.

Hluanchhinga chu a lo thang lian a, rawlthar zet chauh a la nih laiin an ramah chuan manganna ropui tak a lo thleng ta a. An ram kianga lal ropui tak pakhat chuan Hluanchhinga te awmna lal hnenah chuan heti hian a rawn ti a – “Kan ramah hian ruahtui a tlak tlem luattuk avangin kum tin kan tam reng reng mai a. Nangni ramah lem, ruahtui in duh tawkin a tla bik si a, in ram anga kan rama ruahtui tla tam ve deuh tura min sem ve loh chuan kan rawn run ang che u a, in ram kan luah vek ang a, kan hnawtchhuak vek ang che u” a rawn ti ta tlat mai a. Lal leh upate chu an mangang em em mai a “Engtinnge kan tih dawn ni le aw! Indo mah ila kan ngam dawn si lova” an ti a. An inkhap thlu reng mai a. “A tihngaihna hria chu awm sela kan rama mi ropui pathumnaah kan dah ang” tiin an sawrkar chuan thu a puang ta a.

Hluanchhinga chuan a lo hriat veleh lal leh upate hnenah chuan a kal a, a va hrilh a. “An ramah hmar thli, thli ro a tam lutuk a chhlim lam tuifinriata chhum lo chhuak a thleng ve thei lo alawm. Chuvangin an ram hmar lampang zawng zawnga thli-dal mel nga leh a chanve a sanga theu turin hrilh ula, tichuan ruahtui chu kan pe ve mai ang che u ti ta che u” a ti ta a. Lal leh upate chu an lawm em em mai a an kianga lal ropui hnenah chuan thu an thawn a, “In ram hmar lampangah thli-dal mel nga leh a chanvea sangin theu zet ula, tichuan ruahtui pe tur che uin chhum kan rawn tu ve ang. Chuti lo zawng in ram hmar thliin a lo chhem let zel ang a, chhum a lo thleng thei lovang” an ti ta a.

Chutichuan chu lal ropui leh a upate chu an dang ta hle mai a. Thli-dal mel nga leh a chanvea sang, an ram hmar lampang zawng zawnga siam chu an zuam si lova indo lohvah a tlak ta a.

Tin, a nakin kum li kum nga hnu laia chuan lal ropui chuan indo theihna tur chhuanlam dang a rawn siam leh ta a. “In ram hi thliarkar a ni a, in hnen ata hi pur engkim kan chaw fo mai si a, tuifinriat chunga pur rawn chawk fo mai hi a harsa lutuk a ni (Tun lai angin lawng tha a la awm si lova). Chuvangin kan inkar tuifinriat hi tikangchat vek rawh u, chuti lo chu in ram kan rawn chhuhsak ang che u a, kan rawn hnawtchhuak vek ang che u” a rawn ti leh ta a. An lal upate chu an mangang leh ta em em mai a, an mangan tawpa tihngaihna an hriat tawh loh hnu chuan tlangval Hluanchhinga bawk kha an rawn leh ta a. Ani chuan “He tuifinriata lui luang lut zawng zawng hi a hnar chhu kang chat hmasa vek turin hrilh ula, ‘chu tichuan keini chuan he tuifinriat hi kan thal hul rul mai ang chu’ tiin hrilh ta che u” a lo ti leh a an lawm leh ta em em mai a.

Tichuan an kianga lal ropui hnenah chuan “Kan inkara tuifinriat tihkang hi kan hnial lo ve, amaherawhchu he tuifinriat lai lo luang lut zawng zawng hi a hnar lo chhu kang chat hmasa vek zet ula, tichuan keini pawhin he tuifinriat hi kan thal hul rul mai ang chu” tiin an thawn let leh ta a. Chu lal ropui leh a upate chuan chu tuifinriata lui luang lut zawng zawng hnar han chhut kang chah vek mai chu tihrual niin an hre si lova an dang leh ta a, an indo thei leh ta lova. “He mite hi an fing em a, indo mah ila ngam pawh ka ngam hial lo zawk mai thei asin” an ti a. An ngawi hlen ta a.

Tin, Hluanchhinga kha chu a tlangval zet tih atang chuan an rama mi ropui pathumnaah an dah ta a. Rorel pawl zingah chuan a tel ve ta a. A fin avangin an ram leh hnam tan a tangkai em em mai a. Amah avangin an hnamin thil engkimah hma a lo sawn phah em em mai a. An thawven phah ta em em mai a, a lo upat deuh hnu chuan lal ber tih lohvah chuan hming ropui ber an pe ta a. A nu leh pa pawh khan tarkunin an dampui a, an hlim em em zel a. An that ngaiin thenawm khawvengte chungahte chuan an tha reng zel a ni, an tia lawm.

A tawp ta

Source: Mizo Thawnthu (Dahrawka)