• Bung 1
• Bung 2, 3, 4, 5
• Bung 6, 7, 8
  

Bung 9

Ningani

Zing khua a lo var chuan zana an thawm hriat sawiin thil dang leng hek lo,. Aijal khua chu an sa mup mup a. Thenkhat chuan Tawia mi thah thlahrang pawh ni lovin amah Tawia thlahrang tak tak a nih an ring a. Lung In tang tura tih a nih avangin kha leh chen thawm nei tawh lo, a thlahrang hian a rawn tlawh leh a ni phawt ang an ti a.

A pisaah chuan Dahrawk Babu chu a thu a, a bulah chuan zana Thana duty police chu an awm bawk a. Chutih lai chuan police pahnihin Tawia chu kawlbun chungin an rawn hruai a, Dahrawk chuan Tawia chu a han en a, “Nizanah thawm hriat I nei a ni awm a, I hriat dan chu mi han hrilh teh” a ti a. Tawia chuan “Thil ri hrawk hrawk hian min tiharh a. Ka han en a, ka awmna thir kawngkhar pawn lamah chuan pa lian pui mai hi a ding a, chem sei tawk tak hi a keng a. Chu chuan thir kawngkhar chu a han rin leh tuar tuar a, thlahrang an tih fo kha a ni tih ka hre mai. Mahse a lo lut thei dawn lo tih ka hre reng a, a chem zum chu thir kawngkhar karah, a lu zawn velah chuan a rawn vit lut leh zuau zuau thin a. Kawngkhar chu a han nam nghek nghek a. Thawmhnaw neiha a dul zawna han vih vak chu ka duh khawp a, kawl bun chung nen engmah ka ti thei si lo. A hmel tal hriat tumin ka han en thin tak na a, ka hre thei chuang lo.

Ka che vel chu min rawn hmu thei a ni ang, lo lut thei ta lova chu thinrim fe hian “Tunah lo lut thei lo mah ila naktuk ni chhuah atanga ni tlak hma ngeiin I hria ang” a han ti a. Au chhuah tur em ni ang aw ka ti deuh a, tlawmthlak deuha ka hriat avangin ka au duh ta bik lova. Chutih lai chuan ka awmna pindan lehlam khawngkhar inhawng rirak chu ka han hria a, a hre ve ni ngei tur a ni, chumi lam chu a pan ta a. Kawngkhar inkhar ri thuai leh a inkalh ri chu ka hriat ve leh chu a ni mai a. Thawm chu a reh ta vang vang a, rei vak lovah chuan sakawr chak taka Bazar lam pana tlan thla ri chu ka hria a, zawi zawiin a reh ral riai riai a. Ka hre zui thei lo ta thuai ta” a han ti a.

Dahrawk chuan “A aw chu I hriat ngai awm a ni reng em?” a han tih chuan Tawia chuan “Ka la hriat ngai awm reng a ni lo” tiin a chhang a. Police duty chuan “Kei pawh Tawia thil hriat ang bawk khan mi tiharh a. Ka han ngaihtuah chuan Tawia’n a sawi ‘Tunah lo lut thei lo mah ila, naktuk ni chhuah atanga nitlak hma ngeiin I hria ang’ a tih chu ka hria a. Kawngkhar chu ka han hawng a, palian pui mai, Tawia sawmna kawngkhar bula dingin ka hmu a. Ka thawm a hriat chuan a lo hawi a, chem sei chu a sehkawh a, mi rawn pan a. Thawmhnaw engmah ka neih loh avangin kawng chu ka khar a, ka kalh nghal a. Thawm ngaithla chuan ka awm reng a, kawngkhar pawh chu a rawn tiri ta lem lova. Reilote hnuah erawh Tawia sawi ang khan Bazar lam pana chak taka sakawr ni awm tak tlan thawm chu ka hriat ve a ni mai” tiin. Dahrawk chuan an pahnih chuan a kaltir leh ta a. Amaherawhchu Tawia’n chutianga vauna a tawh leh si avang chuan Lung Ina an hruai thlak hma chu a awmna kawngkhara police duty turin a hrilh a.

Dahrawk chuan Kawla nena an rin dan thlahranga chung chang chu Tawia ni lovin midang an ni zawk ang tih kha a dikzia a hrechhuak a. Kawla hrilh hlan a nghakhlel hle a, ko tur chuan police a tir ta a. Police thenkhatte chu Tawia an lak chhuah laia Lung In leh Thara inkar vela dulty tur in a ruat a. Zana Tawia rawn vautu hian hetih hun remchang hi chuhin Tawia hi silaiin emaw hmanraw dangin emaw a rawn that mai ang tih a hlau va. Chung lai vela rinhlelhawm hmel pu deuh leh tlan bona mai theih tur sakawr emaw thirsakawr emaw reng reng chu a neitu nen man nghal zel turin thu a pe bawk a.

Dahrawk chu bathlarah chuan a vei a vei a. Tlangval pakhat hian lehkha a rawn pe a, a han chhiar chuan Kawla ko tura a tirh police rawn ziah chu a ni a, “Thil eng emaw a awm a, rang deuhvin police pahnih emaw hruaiin lo phei rawh. Keimah ka lo kal remchan lohna a awm avangin mi ka han tir mai a ni e” tiin a lo inziak a. Lehkha chu a thlep a, a ipteah chuan a ak a, Police pahnih hruaiin thirsakawrin Kawla in pan chuan an tlan ta a. An va thlen chuan police chuan thil awm dan chu a hrilh a. “Ka va thlenin kawng chu inchhung lamah a lo inkalh a. A la tho lo nia ka rin avangin ka han au va. Mahse a reh thap a, vawi tam tak ka auh hlawhchham hnu chuan kawngkhar chu ka han sawi vak a, mahse tuman min chhang lo. Bang awngah hian ka han bihthla a, inawkhlum ni awm tak hi ka zu hmu ta a. Chuvangin engmah tihchet lohva I rawn hmuh atan ka duh a. Mi dangin an lo khawih danglam ang tih ka hlauh avangin keimah lokal lovin midang ka han tir ta mai a ni” a han tih chuan Dahrawk chuan “Chu chu tih dan tur reng a ni” a lo ti a.

Kawngkhar chu Dahrawk ho chuan an kar hawng a. An va lut a, Kawla chu a dawhkan bulah chuan a pheikhawk hmawr inches hnih vela chhuat si lovin a nghawngah hruiin a lo inkhai a. Awkhlum dang ang bawkin a lei chu a seh tut a. Dawhkanah chuan lehkha ziak a hnutchhiah a, Dahrawk chuan a la a, a han chhiar a.

“Kawl ram ka tlawh hnuhnun ber tumin damdawi ka han zirna thin pa chuan thu min hrilh a. ‘Suakliana, Reng rama mi sum peiin a lo kal reng reng a. Kan in hi a chenna ber a ni a. Tumkhat chu tangka tam tawk tak hman atan min dil a. Kum khat ral hma ngeia a rawn rulh leh loh chuan a chungah emaw a fate chungah ngei pawh ka duh anga phuba lak min tiam a. Kawl mi hian dan mak tak kan nei a, mi tupawhin intiamna neia tangka puka min dilin kan neih phawt chuan kan puktir tur a ni a. Tin, an intiam ang huna an rulh theih loh chuan an intiamna angin phuba chu kan la ngei bawk tur a ni. Phuba kan lak leh ngam loh chuan kan chungah leh kan thlahte thlenga vanduaina rapthlak ber thleng turah kan ngai a. Phuba kan lak leh erawh chuan tun hma aia let li let ngaa malsawmna vur turah kan ruat bawk a. Hei hi mi tam tak chungah a thleng dik zat zat zel a ni. Chuvangin Suakliana hian kan dan hre saa mi kar a nih avangin puktir lo thei lo dinhmunah min dah a. Kum thum lai a ral hnuin Reng ramah mi ka tir ta a. Amah pawh an zu hmu a, in leh lo ngelnghet tak neiin a khawsa a. Mahse ka mi tirhte chu beidawng takin a rawn hawtir a. Ka lehkha kentir pawh a chhiar duh loh thu min hrilh a. Chuvangin a sawi tawh angin a chungah phula la lo thei ka ni ta lo a. Keimah leh ka thlahte zelin kan tawrh ai chuan ka neih zawng zawng senga thiltih a tul ta a ni. Fanu Parmawii a nei a, chu chu min rawn ruk chhuahsak theih chuan tangka 3000/- ka pe ang che. Tunah sangkhat chu I la nghal ang a, a la awm chu Parmawii I rawn hruai thlen hunah ka pe ang che’ a ti a. Tangka 1000/- te chu mang lam pawha kan la hmuh ngai loh a nih avangin chu thlemna chu dang zo rual niin ka inhre lova – ka pawm ta a. Hmanrua atan damdawi bur te tak te te bur hnih min pe a, bur khat chu hrawk pinna a ni a. Far khat lek pawhin hrawk a ping a, awrawl a chhuah theih lova. Mahse taksa pawina engmah a nei lo. A dang leh chu far khat lek bawkin mihring chu darkar eng emaw chen nikhaw hre loin a siam nghal a. Chu lah chu taksa tana pawina nei miah lo a ni bawk a. A dang pakhat leh chu intih danglamna tur thawmhnaw a ni a. Chutiang hmanrua nen chuan Parmawii Reng rama mi ru turin Kawl ram atangin ka lo kal thla a.

Damdawi zuar pah fawma Tlawng lam khuate hrut a, Reng ram pan tum chuan Aijal ka chhuahsan ta a. Sairang-ah, Syhlet Police ka tan laia tualthah vanga lunga in tang lo chhuak vai pakhat nen kan inhmu a. Mazi ho zingah inhlawhin Tlawng dung velah a lo che thin a. Thurualpui atan tha dawnin ka hria a, a rilru dawp pahin ka titipui ta a. Lungin tang chhuak a ni nain thilsual tihte chu a lo tih chuang hauh lova, a pawisa a thu a ni ang chu min tihsan mai a. Thil awmdan zawng zawng chu chiang takin ka hrilh ta vek a. Tangka za leh damdawi bur, hmanrua atan ka rawn hawn thlak chu mi dil a. Aijal-a haw leh rih tur leh, engkim a tihfel hnua mi rawn hriattir chu tha zawka a hriat avangin a kuta engkim dahin Aijal ka pan chho leh ta a. Tawia’n luipui ruama hmeichhe a zu hmuh ni kha Aijal-a nithum ka cham lehna tur chiah a ni a. Ka ngaih a tha thei hauh lo mai a. Ka vai rawih khan midang tu emaw a rawn tlan bopui ni ngeiah ka ruat a. Khaw chhung luhpui ngam lovin dai bulah thuk ruin mi rawn zawn chhuah a tum ngei ang, Reng ram thlenna hmun tur a awm bawk si lo, ka lu chu a tihai em em a. Mipuiin an zawn beidawn hnu chuan Tanhril lama kala Tlawng tlak khalha Reiek kal thleng zawn tumin ka chhuak ru ve ta a. An zawn nasat em avangin Tlawngdung lo chu hmun dangah a kal ka ring lo reng reng a. Ka rin ang rengin Pathianniin, Tawia’n a hmuhna a tih lungpui chungah ngei khan ka hmu ta a. A tum aia Parmawii a hmuh hma tak dan leh a rawn ruk dan zawngte chu a sawi ta a. A tum aia a hahpui tak em avangin leh tual hial a thah phah leh tak avangin a pawisa hmuh zat turah chuan a lungawi lo hle tih a sawi a. Ka tangka sangkhat chu hmu ve turah a inngai tlat a. Chuti a nih loh chuan Parmawii chu thlah thei bik dawnin a insawi ta lova. Tangka zangaa ka thlem chiam hnu pawh chuan a lungawi duh chuang hauh lova. Rei ngial kan ngaihtuah hnuin tangkaa tihlungawi chi niin ka hre ta lova. Nakin hnuah pawh a mangan hun apiangin ka tangka bawm mi zenpui tumin mi la rawn vau thei fo thin ang tih ka hre ta a. A ka hup kumkhua chu a laka ka fihlim hma theihna ber a ni tih hriain remchang ka zawng ta a. Ka chemte a rukin ka la chhhuak a, a hnung lama bawnghnute tin vih pawh nana an tih, thir tul zum, zuih rat mai, a bul vawng lam kut zungte tiat thelh chu ka kai char a. Rem chang hmasa berah a tukkhumah chiah chuan pil hmawkin ka han chum bur a. Ka han kar deuh saih saih a ka han phawi leh rual chuan a hnuk chu a chatthla a ni chiah mai. Parmawii kalpuina tur lam enfiah turin lui kawi chu ka han chuang chhuak a. Luipui dung chu a lang thui hle a. Hla taka silai keng pa pakhat lo chhuk chu ka hmu a, chuveleh ka tlan kir a, ka mi thah pa chu lung bang nghengin thlang lam hawiin ka thuttir a. He mite rawn zawngtu a nih phawt chuan a rawn kah ngei ka ring a. Lung bang phenah chuan an rawn kah veleha hawlhthla mai turin mautlawn nen ka lo tang a. Lungpui sir atangin ka lo bihthla reng a. Reiloteah chuan ka chhak lawka pa pakhat che zauh zauh chu ka han hmu a, lungpui phen atangin silai chuan a rawn tin ta ngei a, tunge a nih erawh ka hrechiang thei lo. Silai chu a ri ta thuai a, chuveleh ka mautlawn ken chuan ka mi thahpa chu ka han hawlh a, a hma zawnah chuan a buthla ta a. Silai mu chu luipui dung lam hawiin a ving thla hlerh hlerh a, a fuh lo tih chiang deuhin ka hria a. Rang deuhin lungpui phen chungin kawrte rawn fintu chu ka zawh chho a, ka insaseng san ta a.

In ka thlen chuan khua pawh a la hma hle a. Mi hmuhte pawh chuan “I awm lai a ni maw?” min ti mai mai a, zin bo reng reng ka nih avangin ka awm leh awm loh hi tuman an hriat tak tak loh avangin mak an ti lem lo. Ka thawmhnawte ka han thlak a, ka han intih fel zawh chuan thirsakawr ka nawr chhuak a, Melthum lam panin Ngaizel pheiah thirsakawrin ka tlan liam leh ta a. Saikhama kawna Pawih khual inkulhna zawnah chuan ka chhuk a, an buk chhungah chuan ka zui lut ta a. Vaipa chauh kha ka rawih an ni lova, heng Pawih pathumte hi Aijal atanga Kawl ram thlenga Parmawii la chho tura ka mi rawihte an ni a. Tangka sawmnga theuh pek ka tiam a, Kawl ram atanga kan rawn kal thlak paha ka hruai thlak tawhte an ni. Eng chena rei pawh awm an hnial lova – Aijal-a inhlawh an duh nghal avangin a remchang hle a. Nitin inhlawhin Aijal-ah an kal reng reng a, he mite hna tur chu hetiang hian kan ruahman a. Reng ram atanga Aijal thlenga Parmawii ruk chhoh chu ka pualah a lum a, Aijal ka thlenpui veleh he mite hi Parmawii Pawih inthuamin a hrumte zialin an cheibawl ang a, a thian, an zinna lama damlo hawnpui ni awm takin sakawr chunga chuang turin chhun zan zawmin an kalpui tur a ni a. Mi an tawh pawha a au chhuah theih loh nan hrawk pinna damdawi a khat tawkin an pe rawng bawk tur a ni. Chumi atan chuan sakawr tha tak pakhat an chhawm thla nghal bawk a.

Thutak leh dawt inchawhpawlh nuaiin ka mi rawihte chu hetiang hian ka hrilh ta a. “Ka tum aiin thil a fel hma dawn a. Parmawii hi Vai misual pakhatin a tlanbopui a, a rutupa chu vawiin hian an kaphlum a. Matheilovin a ruang chu zai turin an la ngei ang a, chuvangin zaninah kan chet vat a hun dawn a ni. Mi ruang hi kan lak bo a tul a. A chhan chu miin Ramhuai tihah an puh vek dawn a. A tuk leh zanah tumah khawlaia vakchhuak ngam awm dawn hek lo. Chumi hun tha ber chu Parmawii damdawi in atanga kan lakchhuahna hun remchang a ni dawn a. Zaninah sakawr nen lo phei ula, damdawi in zawnah mi lo chang ang che u” tiin a awmna tlang liama puk awmna chu ka kawhhmuh a. Lungte chu en laia lo la khawm nghal turin ka hrilh bawk a. Aijal lam pan chuan thirsakawrin ka kir leh ta a. Ruang hi lak bo ngei thaa ka hriatna chu hei hi a ni. Doctor in an exam chuan silai kah a ni lo tih an hre nghal mai dawn a, Tanhril lam lamah te ka va vah thlak avangin rinhlelh ka kaiin Police-in min man mai ang tih ka hlauh vang a ni. Tlaiah chuan Tawia kahhlum an rawn zawn en turin mi tam tak chu damdawi in panin an tlan sup sup a, keipawh thirsakawr nen ka thawk phei ve a, a kaptu Tawia a lo ni kher kher chu pawi ka ti hle a. Tualthattu manin an mang nghal mai dawn tih ka hre tlang vek a. Midang ni se ka tih nen ani kher kher a lo ni chu – ka thiltum lah ka kal tlangpui lo thei si lova. Mi ruang ka ruk bo vaih chuan tualthattu a ni chiang bal dawn si a. Inzaina pindana miruang an zawn chu kawngkhar thlengin ka zui ve a, thildang zawng zawng aiin kawngkhar an kalhna tala chuan ka mit a la ber a, a hawn theihna ngei tur chabi lian deuh, ka chahbi bawr zinga inthil chu ka mitthlain chiang deuh mai hian ka han hmu a. Mipui tin rual chuan ka haw ve ta a.

Zan a lo thlen chuan ka mi rawihte nen awlsam takin ruang chu kan ru bo ta a. A hmaa kan lo ruat sa angin Saikhamakawn tlang, chhuah lam pukah tha taka lunga delh behin mi ruang chu kan zalh ta a. Chuta ta chu tun thlengin tuman an la hmu leh rih lo. Chumi zan la la chuan ka mi rawihte chu a tuk Thawhtanni chu an dan pangngai anga inhlawhfa leh turin ka hrilh a. Zanah erawh Parmawii damdawi in atanga ruk chhuah ka tum dawn avangin zan khuaa lo inralring tur leh thimhlima Ngaizel Kulikawn thlen hma vantlang Bawng Ina sakawr thlung turin thu ka chah a.

Thawhtanni zing dar 5 velah chuan sakawr tam tak Ngaizel lam pana tlan thawm chuan min tiharh a, Assam Rifles sakawr chung chuan zir tlan thawm a ni tih ka hre mai a. Hengho hi an dan pangngaiin sakawr chung chuan zirna sakawr paruk vel hmangin Dawrpui uai thla sakawr pu in atangin tuk tin an tlan thin a. Dawrpui rawn kal tlangin Dawrpui tawntirh Bung bulah an her liam a, Vaivakawn kalin Sairang kawng an rawn zawh chho a, kawng hnuaiah zel kalin Sikulpuikawn an rawn chhuak leh a, chuta tangin Melthum thlengin an tlang leh a. An lo kir leh chuan ngil takin an awmna lam an pan nghal ta thin a. Zing khawvar tawh hi chuan an kalna chin kawngtluan mai hian sakawr hnu hi a chik hrup mai a. Hetiang a nih avanga sakawr hmang ngam kan ni reng a. Police-in a sulhnu chhui thei thuai dawn hek lo.

Thawhtanni zan dar 11 velah chuan ka thingrem chu ka han hawng a, hmanraw pakhat inthuamna tura Burma ram atanga ka hawn thlak chu ka la chhuak a. Ka han inthuam zo chu darthlalangah ka han inen a, pa lianpui mai feet 6 leh inches 3 emaw vel tal hian ka lang a. Ka lu chhipah hian ka khabe a inchhuang a, ka beng hnuai zawn atangin ka dar chu phurh tha tawk takin a kawh phei a. Ka chal leh mit zawn vel chu ka nghawng chiah chiah hian a lang a. Ka nghawng ti mai ila, ka mit zawn vel chu duh duh a hawna hmehkilh leh mai theih turin puan dum pan tak, invet tawk chiah chuan a tuam a. Ka han hawi zawng chuan ka lu thar chu a hawi ve ruau ruau a, a mit pahnih chu a var de ruai bawk a, ka taksa dang chu ka han thlir a, a dum tle zur mai a, hmul sei pui pui hian a tuam vek a. Ralkhat atang chuan ruak deuh keng kung hi a ang ber ang. Ka inthuamna hma lam awm chhungah chuan chemte sei tak ka pai a, sakawr vuakna tur hruihrual chu ka kawngah ka zep a, ka chhuak ta a.

Ka kawtah chuan bawng hi ka hmu a, ka han um a, mi hlau hle ni tur a ni, a tlan chhuak a, kawngpui a thleng a, Ngaizel lam pan chuan a tlan ta chiam a. Heihi a ni Thanchhunga nuin Ngaizel pana bawng tlan chiam a hmuh kha. Kawngpuia ka kal mai chuan bawng khan mi a thawng tho ang a, mi lo hmu ang awm ang tih hlauvin bathlar thim chu ka hrut phei zel a. Thanchhunga te in kal tlangin Ngaizel chu ka pan phei a. Thanchhunga te nuin tukverh bih duna mi hmuh a, hlaua a thihdan takna pawh kha a ni. Tichuan Ngaizel ka pan phei a, sakawr thlun ka phelh a, ka lo kir leh lam chuan Thanchhunga te thawm ri ka hre ta a. Dim takin sakawr chu ka kai a, thawm an hriat phak lohna chin turah ka chuang a. Damdawi in lam panin kawng hnuaiah ka tlan zel a, Parmawii an dahna kawngkhar chu awlsam takin ka hawng a, ka kai khar leh thuai a. A mutna zawn tukverh chu ka hawng a, mi an lokal tak thuta put chhuah nan ka han pawm kang tur chuan hmeichhe hlau au thawm kawngkhar lam atangin ka hre ta a. Fel dawna ka hriat loh avangin tukverhah chuan ka put chhuak a, tukverh chu ka nam kalh a. Damdawi in zawn thla Vaivakawn kawnga sakawr thlunna lam pan chuan ka relh thla ta a. Parmawii chu han beisei zawm chi a nih tak loh avangin kir leh mai ka tum a, chutih lai chuan Vaivakawn thlanga mei de re re, zawi deuha lo chho chu ka zu hmu a. Bawng tawlailir lo chho lam a ni tih ka hre mai a, ka tum a tih theih tak loh avangin mipui tih chiai nan leh min rinhlelh loh nan thlahrang anga chan zuia zu tihthaih ka hre ta a. Ka sakawr chu ka kheng a, bawng tawlailir lam pan chuan ka tlan thla ta chiam a. Sairang atanga bawng tawlailirpu thil hmuh pawh chu tumah dang ni lovin keima tih vek bawk a ni. Ka tum ber ka tih theih tak loh avang chuan ka mi rawihte chu awm pangngaia inhlawhfa zui zel tur chuan ka hrilh a.

Thawhlehni zinga Tawia nen Sapte koha damdawi in ka va tlawh leh tuma Parmawii ka va hmuh chuan ka rilru a dangin ka khawngaih viau ta mai a. Chu lovah Police ventir an tum leh mai tak bawk avangin ruk chhuah leh theihna hun remchang chu awm leh mai thei dawnin a lang ta lova. He Thawhleni zana Chawiite ina ka leng haw chu zan khuain ka inngaihtuah ta a. Thil chin tha lo tak ani, Doctor, sap leh sapte pawhin ‘He rama la awm ngai lo’ an tih hial khawp thil sual la luttu ka han ni chu na ka ti em em a, tualthattu ka nih pawh chu ngai chang lovin kan rama thil la awm ngai hlei lo, khawvel thil zawnga tenawm leh rapthlak ber, tangka duh avanga inruknate awmtir hmasa bertu ka han ni ta chu ka ngaihtuah nawn leh thin a. Ka thinlung chu hlinga chhun ang tuam tum niin ka hria a. Ka hmuh leh tur tangka sanghnih chu awhna reng reng ka nei ta lo. A tuk khua a lo var chuan thirsakawrin Saikhamakawn pan chuan ka tlan ta a, ka mi rawihte hethiang hian ka hrilh a, “Kan thiltih hi police in an hre thawi a, chuvangin in tan pawh a hlauhawm mai dawn a. Vawiin atang hian haw chho mai rawh u. Amaherawhchu min buaipui man che ka pe ang che u” tiin tangka sawmnga theuh pe tura ka rawh ni mahse tangka sawmruk theuh chu ka pe ta a. An lawm hle a. An tana hlauhawm thei tur a nih bawk avangin chumi ni ngei chuan Aijal chu an chhuahsan ta a. Burma rama min tirtupa pek tur lehkha ka kentir nghal a, chutah chuan ka thiltih dan zawng zawng ka hrilh a. Mahse police kutah Parmawii a awm tak avanga thiltih zel theih a nih loh thu leh tangka sanghnih chu ka rawn beisei theih tawh loh thu hrilh telin tangka sang ka lo tak tak erawh chu Parmawii rukchhuahnaa ka buaipui vel nana ka mi rawihte hnena ka hman tak thute ka hrilh vek a. Hmuh kir leh tur a nih tawh loh tur thlengin.

He thubuaiah hian Tawia hi tualthattuah an la puh ngei dawn tih ka hria a. Chu chu ka chhanchhuah theih chuan hlim taka ka tunma nun theihnghilh a, kan ram tana thil tha ngaihtuah vea mahni theih tawka nun chu ka tum ve ta a. Ka rin ang ngei chuan Tawia chu an rek ta a. A chungchang chaitu ber Dahrawk hnenah chuan theihtawp chhuahin Tawia a nih theih loh dan zawng zawngte ka han hrilh thin tak na a, chhan tha tawkah mi ruatpui thei hauh si lo. Mahni han inpuan hlawl mai lah chu ka ngam bawk hek lo. Bawrhsap rorel chuan Syhleta kum 10 tang turin thu an rem ta a. Tun hmaa ka rilru angte kha zawng la pu ni ila ka ngawi hmiah mai tur hi a ni a. Ka filhlim chiang nasa mai bawk si a. Police lam lahin ka lakah rinhlelhna themte pawh an nei bawk hek lo. Parmawii pawh chu ka duh phawt chuan ruk lehna hun remchang a la awm em em ang tih ka hria a. Mahse ka ngaihtuahin chutiang ti hleithei dinhmunah min dah ta lova. Bawrhsap rorelnain “He ramah tualthahna a awm tawh loh nan mi dangten misual tualthattu aia mi fel tualthattu an entawn hi thil tha zawk a ni e” a tih chuan kawlphe ang maiin ka rilru a ti tek a. Chu a chhapah Tawia pain “Tawia te avanga kan rama tulathana a bo theih dawn chuan ka ngaithiam khawp mai” a han tih ka hriat phei chuan mak ka ti lutuk a, pa mawl tak zawngin chutiang thleng thlenga rilru a lo pu thei chu tluk lo ka intiin, ram tan thahnem an lo va ngaiin suahsualna hi an lo va do nasa em tih ka hriat phah a. Ka rilru ka siam ta a. Ka chhia leh tha hriatna rorelna hmaah chuan ka chungchang chu keimah ngeiin ka ngaihtuah a. Rorelna thuthlengah chuan ka thu a, ngun taka ka ngaihtuah hnuah “Mi fel tak, tualthat lo Tawia chu kum 10 lung ina tang tur a lo ni a. Bawrhsap rorelna thil hmuh fiah loh a neih avangin Zawnga tuar aia Ngauvin a tuar mai a ni. Tualthattu Kawla, tangka thiamna dawnga Parmawii, Reng ram atanga ruk chhuah tumtu chu thil a phiarna lama a thurualpui thata, midang tuartir a tum avanga Doctor exam hmaa inzaina pindan atanga a mi thah ru bo lehtu. Aijal muanna tireha, thlahrang lema changa, vantlang mipui thlaphang thlabara siamtu, he rama thil awm ngai lo inphiarna leh tualthahna tenawm, awmtir hmasa bertu Kawla hi a tan dam chhung lung ina tan chu a nep lutuk a, a thianpa Tawia’n lungin a rah hma ngeiin khaihlum tur a ni” tiin thu ka rorelna chuan a pawtchat ta a.

Ka inthuamna danglam tak mai chuan ka inthuam a, hruizen ka keng a, ka rorelna thuchhuak kengkawh tur chuan Chite lui hnar hmun fianrial lam panin ka chhuak ta a. Chite kawng lam pana Dawrpui uaithlaa ka kal lai chuan ka rilru ka thlak thut a. Tawia chu han hmuh a, a rikrap zawnga a chhuah tur thu han hrilh chu tha ka ti a. Assam Rifles sakawrpu veng awmna ka pan chho a, an sakawr thlun lo hnai ber chu ka phelh ru a, Tawia awmna lam pan chuan ka tlan ta a. A hriatthiam hauh loh turin thu ka han hrilh hnu chuan khaihlum mai tur ka nih bawk avangin ka chunga roreltu chuan Aijal khawchhung fan chu min phalsak a ni ang, ka sakawr ti mai ila – Assam Rifles sakawrpuho ta ka ruk chuan Aijal khawdung leh veng hrang hrang chu ka tlawh kual puat puat a. Khawvar hnaih lamin Rahsi veng hnuai inkhel mual bulah chuan ka sakawr chu ka hnutchhiah a. Ram pa lailenga thiltih chu felin ka hre lo a. Min hmuh theih hma berna tur ka in lum ngeia ka chunga thupek ken kawh chu thain ka hre ta a. Engkim peih fel a nih hnuah chuan Rorelna thupek chu ka keng kawh ta a ni e. He rama tualthahna tun hnu thleng pawha a awm tawh loh nan tualthattu dik takin a tuar Bawrhsap rorelna pawhin a pawmpui ve ngei ka beisei a ni. – Kawla” tiin a lo inziak a.

Bung 10

A han chhiar zawh chuan ngawi rengin Dahrawk chuan lehkha chu a thlep a, a ipteah a ak a. Police hnenah chuan engmah a hrilh lo. Lushai Clerk ko turin police a tir nghal a. Dawhkan bul bana chabi bawr, pereka inkhai chu a la a, Kawla thingrem khum mawng zawna inhung chu a han hawng a, fel tak leh thleh that diamin engkim mai chu a lo inrem thlap a. A sirah chuan mipa bag khai hi a inhung a. Dahrawk chuan a han khai chhuak a, pawhzih chu a han pawt hawng a, puan dum nem deuh thiap thuap, hmul deuh them thum chu tha taka thlehin a lo inhnawih a. A han pawh chhuaha a han thin pharh chuan Rini te, Thangchhunga nu te leh bawngtawlailir puten an hmuh, thlahrang an tih tak mai inthuamna kawr chu a lo ni a. Bag chhung chu a han dap leh a, chemte kaihthleh bawrtu mai, rit deuh nelh nawlh, a hnung lama bawnghnute tin vih pawhna thir tal zuih rut mai chu a han la chhuak leh a. Chu lo pawh chu thil danglam tak a la awm a. Pakhat chu thil danglam tak a ni a, hum rem tak hian a lang a, a hnunga han hmeh chuan a char auh a. Chemte luzum sei tak, invih nana tha fahran hi a ni a. Saidawium te reuh te bur hnih hi a awm bawk a, a chhunga damdawi chu hman tawh tih hriat fahran hian a chanve aia sang chauh a awh tawh a. Thildang khawih che lo chuan thingrem chu a kalh leh a. Bag khai chauh chu a chhunga thil awmte nen chuan a la chhuak a, bag chhungah chuan chemte kaihthleh, bawnghnute tin reh pawhna awm tih loh chu a khung leh vek a, bag chu dawhkanah chuan a hung a. Dawhkan bula Kawla lehkhabu dahkhawmna a lehkhabute chu a han khawih leh zung zung a, note bu te tak te, nitin chanchin ziahna niawm tak chu a han la a. A han keu thuak thuak a. Damdawi ba hming a ziakte leh a kut hleiin a thai tih hriat reng reng, hla thu mak tak takte leh thu nuihzatthlak tak tak thenkhat inziak tih mai loh chu thil pawimawh dang engmah a awm lo. Mahse Dahrawk chuan a bag pawhzih chu a han pawtzip leh a, a ipte chu a han dap a, lehkha a la chhuak a, hetiang hian a ziak a.

Doctor,

Miruang pahnih zai tur ka nei a. Pakhat chu inzaina in atanga an ruk bo kha niin an sawi a. A tukkhumah chemte kaihthleh, a hnunga bawnghnute tin vih pawhna thir zuma chhun ngei nia hriat a ni bawk a. Hei, chu chemte ni ngei tur chu ka han thawn tel e. Mi ruang chu reiloteah an rawn thlen dawn a, a rang thei ang bera I lo fiah atan ka ti a ni e. I thuchhuak chu Bawrhsap hnenah rawn thawn nghal ang che.

Pakhat leh chu Kawla a ni. A in ngeiah inawkhluma hmuh a ni a. Ama duhthua inawkhlum ngei nia rin a ni. Rilru buaina a nei ngei a nih hriat theih a nih chuan a lawmawm ngawt ang. En fel tur thil dangte a tam avangin a ruang hi chu chawhnu lamah rawn la phei turin ka ti ta a ni.

Dahrawk Babu

Lehkha leh chemte, bag atanga lakchhuah chu doctor pe turin police pakhat chu a tir leh ta a. Chutih lai chuan Lushai Clerk te leh a thuihruaite chu an lo thleng ve nghal a. Dahrawk chuan “Kawla chu heti hi a ni ta a. Ama inawkhlum nge mi dangin an thah hnuah inawkhlum angin an kalsan, tih pawh hriat a har. A taksa dangah pem engmah a awm lova mi tih pawh ni se a mu lai emaw rekhlumin heitiang hian an kalsan ni ngei tur a ni. Dawhkanah chuan lehkha ziak a awm ngei a, chu pawh chu tu ziak ber nge a nih hriat chian hma chuan thil awmdan chu puan zar ngam chi a la ni lo a. Mahse kan fiah thuai ang. Lehkha ziak atang chuan thil chiang ni awm tak pakhat chu a lang a, inzaina in atanga ruang bo kha Saikhamakawn tlang chhuah lampang pukah zalhin lehkha chuan a sawi a. Chu mawlh chu ngaihven hmasak a ngai dawn a, ruang kan hmuh chuan thil chiang lo zawng zawng hi kan hmu fiah thei vek dawn a ni. Chuvangin ruang va zawng tur chuan tlangval tlawmngai in tir a ni ang chu. Damdawi inah zai turin kal tlangpui nghal se a tha ang, a fel hma nan. Tin, Kawla ruang hi chu I hovin lo la thla ula, Police in veng rih bawk se. Muangchanga chawhnu lama zai zawh hnuah tlangvalin an rawn zawn kir leh a ni ang chu” a han ti a. Police lam chu a hawi a, “Kawla ruang chu tha takin Lushai Clerk ho hian in lo la thla ang a, a khumah dah mai ula. Tin, kawng khar tlat ula tuma luh phal suh ang che u. Nakinah zai tura an rawn lakchhuah hunah chuan pawn lam atangin kawngkhar hi tiangin emaw thil remchang in hmuh ang ang hmangin, talaa kalh hnuah kalh hnan leh chiah ula. Duty zui nghal lovin a ruang chu in rawn zui phei nghal mai ang chu” tiin a han hrilh leh a. Kawla bag-khai keng chuan thirsakawrin Bawrhsap hmu tur chuan a tlan liam ta a.

Chhun dar 12 ah chuan Bawrhsapin a hrilh angin Dahrawk Babu chuan Bawrhsap pisaah Parmawii, Pi Kawli (Thanchhunga nu) leh Rini chu a rawn luhpui a. Kawla bag khai a ah chu dawhkan bul chhuatah chuan a han hung a, a mi hruaite chu pindan kil khat sirah chuan a dintir a. Bawrhsap chuan a lehkha chhiar lai chu a hma dawhkanah chuan a han phawrh a. Dahrawk chu a han en a, “He lehkha hian a sawi chiang tawh hle a ni lo’m ni? Enge thil dang sawi tur I la neih?” a han ti a. Dahrawk chuan chhuata Kawla bag khai chu a han hawng a, Kawla lehkhabu bawma mi a lak, nitin chanchin ziahna chu a han phawrh a. Bawrhsap hmaah chuan a han keu va, “Engmah thu pawimawh inziak chu a awm hauh lova. Mahse a kut ziak hi heta Kawla dawhkana kan hmuh nen hian a dang chuang hauh lova” tiin Bawrhsap dawhkana lehkha inpharh chu a zu bih a. Bawrhsap en pah chuan a han chhunzawm leh a. “Chuvangin he lehkha ziak hi Kawla’n a thih hmaa a ziak ngei a ni” a han ti a. Bawrhsap chu a bu nghut nghut a. Thil dang, hum remchang fahran tak mai chu Dahrawk chuan a han phawh leh a, a hnunga hmehna awm chu a han hmet a, chemte sei tha zel zawl hi a rawn inperh chhuak suh a. Hei hi Kawla ta ngei a ni a, nizan Tawia a vaunaa a hman ngei kha a ni. Tawia pawh kan lo kal hma hian ka hmuhtir a, ‘hetiang chiah hi a ni nizana thlahrangin ka awmna thir kawngkhar kara a rawn vih luh thin chu’ a ti bawk a. ” a han ti leh a.

Saidawium te takte pahnih hi a han la chhuak leh a. Bawrhsap chu a en a, “He bur pahnih hi Kawl ram atanga a rawn lak chu a ni a. A mi rawih, Vai, tangchhuak pa hnenah a hlan tih lehkhaah khan a lang a. Aijal atanga Kawl ram thlenga nula an lak chhoh hunah a mi rawihte tan a la pawimawh dan tih a hria a, chuvangin vaipa hnen ata amah a thah hnuin a laksak leh a. A thil tum a thulhsan leh tak avangin a mi rawihte hnena hlan lovin aman a kawl hlen ta a ni. A bur phai danah hian a then a zar chu Vaipa hian a hmang hman tawh tih a chiang a. He burah hian engmah inbel a awm lova, doctor pawhin a la hmu bawk hek lo. Chuvangin eng damdawi nge a nih chu ka sawi thei hauh lova, amaherawhchu eng atan nge an hman tih chu tunah hian ka chian dawn a ni” a ti a.

Damdawi bur chhin chu a han hawng a, a han hnim a, Pawrmawii chu a hnimtir leh a. “Tun hmain hetiang rim hi I hre tawh ngai em?” tiin a han zawt a, “Hei ngei hi a nih hi, min ruk bo chhung zawnga ka rim hriat chu. Ka ka khahin a khat a, hnara ka han thawk leh a ngai reng a ni bawk si a. Ka ning teh asin. Khawnge ka han en chiang teh ang” tiin Dahrawk kut atang chuan saidawium te tak te pahnih chu a han la a, a en vang vang a, “Hei ngei hi a nih hi. Min tulh apianga ka hrawk a phui leh mup thin” tiin saidawium tlang chu a kut chuan a han nuai a. “A ni chiah mai a” a ti a, a dang pakhat a han lek leh a, “Hei hi chu mi tulh apiangin ka zing muai muai mai a, engmah ka hre lo zui mai thin a ni” tiin bur chu Dahrawk Babu chu a pe leh a.

Lungawi tih hriat reng hian Bawrhsap chu a bu leh ta nghut a. Dahrawk chuan Kawla bag khai chu a han zen leh a, puan dum tel ni awm tak hi a phawrh chhuak a, a han thing pharh a, a ha a. A kilhna tinreng a han kilh fel hnu chuan Thlahrang hmututena an sawi ang chiah chuan a lang a. Pi Kawli (Thanchhunga nu) leh Rini chu a han hui a, “Hetiang hmel pu hi em ni in thil hmuh kha?” tiin a zawt a, anni chuan “Danglamna reng a awm lo” tiin an chhang a. Dahrawk chuan inthuam chung chuan a ipte chu a han zen a, hruihrual hi a han la chhuak a, kawngka lam chu a pan phei a, a hrui ken chu a han vai a, a ri fiak thuai thuai a. A han inphelh leh chuan “Bawngtawlailir-puin a bawng a vaw ta emaw tia hrui invai ri fiak thuai thuai a hriat kha he hrui hmang hian a ti a ni” a han ti a. Parmawii teho awmna lam chu a hawi a, “Tunah chuan a tawk tawh e. In haw thei tawh ang” tia a han hrilh chuan chu mite thianzaho chuan Bawrhsap pisa chu an chhuahsan ta a.

Chutih lai chuan Doctor hnen atangin report a lo thleng a. Dahrawk chuan a lo la chhawng a, lehkha leh chemte doctor rawn thawn chu Bawrhsap dawhkanah chuan a han dah a. Bawrhsap chuan lehkha chu a han phelh a. Hetiang hian a lo inziak a.

“Chik takin mi ruang ka en a. A taksate chu a tawih chhe hle tawh nain hliam dang engmah a awm lo tih chu a hriat a. A tukkhum chauh chu hliam awmchhun a ni. Silaimu sulhnu reng a lang lo. Thilzuma hneh taka vih a ni a, a thluak a pawh avangin an vih hnu minute khat pawh a dam lovang. Chemte in rawh thawn thel hnung lama bawnghnute tin vin pawhna a chiu anih loh pawhin he mi ang chiah, a sei lam leh a len lam intiat chiaha vih a ni phawt mai. Tin, a titupa hian a phawi zawngin a kar tih a hriat a, tlemin a hmuamhma a zauh deuh avangin. Chemte hnutchhiah hlen a tum loh chuan awlsam taka han phawi leh mai rual lohin a lut thuk a ni. A tukkhuma hliam hi a thihpui a ni.

Mi ruang chu phum bo thuai turin mirawng hnenah ka pe ta. A chemte pawh hei, ka han thawn kir e”

Hmanhmawh fahran lovin Bawrhsap chu a thuhna atang chuan a han thova. Dawhkan sira a kut khinghniha inbeng khalhin a han ding a, “Tunah chuan engkim a chiang ta. He thubuai hi Bawrhsap rorelnain a ngaihtuah phak a ni ta lo. Kawla hian ama chungthu hi lo rel fel mai lo se chu ngaihdam chi tak pawh a nih hi” tiin. Dahrawk Babu chu a han en a, “Tunah chuan he thubuai hi tihtawp a ni ta. Tawia kha lung inah in dah hman tawh reng em?” tiin a han zawt a. Dahrawk chuan “Zing lam dar 11 kha dah hun tura kan tih chu a ni a, buaina dangin min rawn den leh tak avang hian tun thlengin hrengah a la awm rih a ni” tiin a chhang a. Bawrhsapin “Lung in kawngkhar a la rap lo chu a tha e. He thubuai hi tihtawp a ni ta. Tawia lung in tanna chhan tur hi engmah ka hre lo. Kal la hreng atang chuan Bawrhsap thupekin chhuah nghal ang che” a han tih chuan Dahrawk chuan khawng takin chibai a pe a. Bawrhsap thu anga ti tur chuan pisa chu a chhuahsan ve ta a.

Tawia nu leh pa, Chawii leh a thian thenkhatte chu Thana tulah Tawia lung ina an hruai thlak hun nghak chuan an thu tham a. Kawla thih thu chu an hre tawh nain eng vanga thi nge anih chiah chu an hre lo. Midang ang bawkin thlahrangin a sawisak a nih an ring deuh ber a. Chutih lai chuan Dahrawk Babu, anmahni lam pana lokal chu an hmu a. An awmna a lo thlen chuan Tawia pa chuan “Ram danga in thawn bo hmain Tawia hmel hmuh kan duh si a, vawiin hian in la chhuak ngei dawn em ni?” a ti a. Dahrawk Babu chuan Thana pisaah chuan a luhsan leh ta mai a. Reivak loah chuan chabi bawr kengin a lo chhuak a, a hnungah Police pakhatin a rawn zui a. “Lokal rawh u le” tiin Tawia hmuh tuma lo nghaktute chu an lo thleng a. Dahrawk chuan a chabi ken chu Police hnenah chuan a pe a, kawngkhar kalhna tala chu hawng turin thu a han pe a.

Thir kawngkhar chu a sir tuakah a han nam tawlh vak vak a. Tawia chu Dahrawk chuan a ko chhuak a, Tawia han hmuh chuan a nu leh a nau Chawii chu an mittui hruin an ngik fiah fiah a. Dahrawk chuan Tawia kokiah chuan a han kuah a, “Parmawii rutu kha I kah ngei maw?” tiin a han zawt leh a. Tawia chuan “Ni e” tih chauhin a chhang a. Tawia nu chuan “Mama, I a em mai. ‘Ka kah a ni lo te pawh han ti mai la, I chhuak thei mai tur. I u Kawla pawhin ‘ka kah ti lo se zawng chhan ngaihna pawh a awm tur a ni a’ a tih kha. Ani Bawrhsap be tura kan tih lah a lo boral leh ta zel si nen. A va han pawi tehlul em. ‘Tawia chhanchhuah theihna a nih phawt chuan thih a nih leh kan thih phah ang a’ a ti hial asin…” sawi zawm thei ta lo chuan a tap chhuak ta hawm hawm a.

Tawia pa chuan “Insum deuh thin la Mama pawh a hrilhhai lutuk ang asin” tiin Tawia chu a han en a. “I nu thusawite zawng, ngaihthiam hi, hmeichhe thu a nih chu. Mahni thil tih reng tuarna tur pumpelh duh avanga dawt sawi chu mi dawihzep tih dan a ni a, mi dawihzepin tuar an hlauh avanga dawt an sawi thin avangin a tuar lo turin an tuar fo thin. Roreltu lah thudik an hmuhtir thei thin lo. Tun hnuah pawh I tanna lamah chutiang thlemna chu I hmaah tam tak a la awm ang, dikna chu I thih thlengin tan la, pachang takin I chunga thil lo thleng tuar turin ka duh che a. Mi dawihzep angin tun hnuah pawh thil ti reng reng suh ang che. Chu thil tawite chu ram danga an thawn hmain I pain ka chah duh che a ni e” a han ti a.

Dahrawk chuan Tawia chu a darah a han beng thap thap a, “I pa thusawi chu I hria maw? Mahse dawt I sawi tlat mai le” a han ti a. Tawia chuan phawk hrain Dahrawk chu a han en a. Dahrawk chuan “Dawt pawi lo lem a ni. Dawt tak zawng I sawi ka ti lova che. Mahse thil I hre sualin keini pawhin thil kan hre sual a tin a ni. Parmawii rutu kha I kahhlum a ni lova, silaia kahhlum a ni bawk hek lo. Thil zuma vih hlum a ni. Tunah chuan thu engkim a chiang ta a, Bawrhsapin chhuah tur chein thu min pe a, tunah chuan ka chhuah ta che a ni e” tiin. Kawla’n lehkha a ziah zawng zawng a hnutchhiah chu a han hrilh a. “Nizana I thlahrang hmuh, naktuk zing ni chhuah atanga ni tlak hma ngeiin I hria ang” tih kha tuna in chhuah tur hi Kawla’n a rikrap zawngin, I hriatthiam hauh lo tur siin I hnenah a rawn hrilh che a nih hi. Kei pawhin ka hrethiam bik lova, nangmah rawn thah tum che an awm nia ringin rawn tibuai thei tur che veng turin police hial ka lo dah phah asin” a ti a.

Tawia chu kut thing meuhin chibai a han buk a. “Kawla ruang chu an zai zawh hnuin an in lamah lak a rem ang em?” tiin Tawia chuan a han zawt a, “Chu chu thiltih awm tak a ni. A in chu tumah luh rin loh turin pawn lam atangin ka kalh tlat a, naktuk hian a bungruate kan ching fel dawn a, a ro rawn khawmtute hnena kim taka pe thei turin sawrkarin a bungrua zawng zawng chu a kawl rih dawn a ni. Ti rawh u, Kawla ruang pawh an rawn zawn phei tawh a, a hmuak turin I kal ang u” Dahrawkin a han tih chuan Kawla ruang zai tura damdawi in lama an rawn zawn hmuak tur chuan Thana tlang atangin an chhuk ta a.

XO XOX OX